Bilindiği üzere 2010 yılında yapılan referandumda anayasamızın 74. maddesindeki düzenleme ile Kamu Denetçisine başvurmak anayasal bir hak olarak tanımlanmıştır. Kamu Denetçiliği Kurumu 6328 sayılı yasa ile 2012 yılında kurulmuş, şikâyet başvurularını 2013 Mart ayından itibaren almaya başlamıştır. Kamu Denetçiliği Kurumu yaygın adı ile Ombudsmanlık müessesesi, sadece Avrupa Birliği sürecinin bir getirisi değil, aslında köklerimizle de buluştuğumuz bir idari denetim yoludur. Kurumumuzun amacı, kamu hizmetlerinin işleyişinde bağısız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturmak sureti ile idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmaktır. Bu çerçevede kurumumuz bir ulusal insan hakları kurumu olup, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi misyonu ile görev yapmaktadır. Kurumumuz inceleme ve araştırma yaparken idarenin insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye kullanılmaması, eşitlik, tarafsızlık, şeffaflık, hesap verilebilirlik gibi iyi yönetim ilkelerine uygun işlem ve eylem ile tutum veya davranışta bulunup bulunmadığını gözetmektedir. İdarenin işlem ve eylemleri ile tutum ve davranışı sonucu hak ve özgürlükleri veya menfaatleri ihlal edilen gerçek ve tüzel kişilerin kurumumuza ücretsiz başvuru yapma imkânı bulunmaktadır. Başvurumu son derece kolay olup web sitemizden , posta yoluyla, elden, illerde valiliklerden İstanbul’daki temsilciliğimiz vasıtasıyla yapılabilmektedir. Başvuru yapıldığında dava açma süresi durmakta, 6 ay içinde bizde bu başvuruları sonuçlandırmaya gayret etmekteyiz.
Kuruma gelen şikâyet başvurularını vatandaş mağduriyetini esas alarak incelemekteyiz. Kurumun başarısı ikna gücüne dayalı, arabuluculuk ve uzlaştırıcı rolünde saklıdır. Bu nedenle başvuruları incelemeye geçtikten sonra, öncelikle şikâyetlerin daha hızlı ve etkin çözüm için vatandaş ve idare arasında köprü görevi yürütülerek dostane çözüm yolları aranmaktadır. Mevzuat değişikliği yapılması yönünde tavsiye kararı verilebilmektedir. Yıllık raporlarımız Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları ve Dilekçe Komisyonundan oluşan Karma Komisyonuna sunulmaktadır. Komisyonda tavsiye kararlarına uymayan kurumların yöneticileri çağrılmakta, uymama nedenleri tekrar değerlendirilmektedir. Ayrı bir çalışma alanı da tavsiye kararlarımızın uygulanması açısından medyanın gücüdür. Sorunları gündemde tutarak, gündeme alınmasını sağlayarak çözüm yollarında adımlar atılması yönünde etki ve farkındalık yaratmayı amaçlamaktayız. Kanun düzenlendiği üzere kamu başdenetçisi ve beş kamu denetçisi olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 4 yıllık görev süresi için seçilmiş bulunmaktayız. Kanun koyucu aynı zamanda kadın ve çocuk haklarına verdiği önemi ithafen 6328 sayılı kanunda 7. maddesinde bir kamu denetçisinin kadın ve çocuk hakları alanında görevlendirileceğini özellikle düzenlemiştir. Kadın ve Çocuk Haklarından Sorumlu Kamu Denetçisi olarak birimimizde uzman ve uzman yardımcılarının yanı sıra sosyal çalışmacı ve psikolog dahil olmak üzere bir ekip olarak çalışmaktayız. Her başvuru dosyası özelinde kadınların durumu değerlendirilerek ihtiyaçları ve talepleri doğrultusunda kendilerine sunulabilecek hizmetler konusunda bilgilendirme yapılarak danışmanlık sunulmakta, psikolojik ve hukuki destek için talepleri doğrultusunda ilgili kurumlarla koordinasyon sağlanarak gerekli işlemlerin başlatılması için yönlendirme yapılmaktadır. Kadınların bulundukları ceza infaz kurumlarına, sığınma evlerine çeşitli ziyaretler düzenlemekteyiz. Alanda çalışan idareler ve sivil toplum kuruluşları temsilcileri, basın çalışanları ve akademisyenlere yönelik çok sayıda tanıtım faaliyeti yapmaktayız.
“Anayasamızın Kanun Önünde Eşitlik” başlıklı 10. maddesi kadınlar ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğu, devletin bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yüküm olduğu açıkça düzenlenmiştir. Sadece hukuk sistemimizdeki mevzuat düzenlemelerinin kadınların mağdur edilmesinin önüne geçilmesinde yeterli olmadığı aşikârdır. Ne kadar iyi düzenleme, hukuki düzenleme yaparsanız yapın, yazarsanız yazın uygulayıcının bakış açısı yadsınamaz bir gerçekliktir. Bu nedenle kadına karşı bakış açısının değiştirilmesi, farkındalık yaratılması ve zihniyet değişikliği önem arz etmektedir. Menfaat ihlali bulunan başvuruları almamakla birlikte, Kurumumuz çalışma ve usul esaslarını belirleyen yönetmeliğin 7. maddesinde yer alan; “Şikâyetin insan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın hakları, çocuk hakları ve kamuyu ilgilendiren genel konulara yönelik olması halinde menfaati ihlali aranmaz.” hükmünden hareketle kadının insan hakları ile ilgili olarak menfaat ihlali şartı aranmaksızın, sivil toplum kuruluşları ile diğer kişilerin şikâyet başvuruları Kurumumuzca incelenebilmektedir. İstanbul Sözleşmesinin dayandığı ilkelerden biri olan, kadına karşı şiddete mücadele alanında bütüncül, eşgüdümlü ve etkili işbirliğini içeren politikaların hayata geçirilmesi konusunda Kamu Denetçiliği Kurumu, Ombudsmanlık olarak misyonumuzu yerine getirmek inancı ve gayreti içindeyiz.
Celile Özlem Tunçak
Kamu Denetçisi